startpagina   
  voeding favorieten perspectieven ideeënbus column   activiteiten    
    gelijkwaardige communicatie   thuiszorg biodanza impro bijles Grieks leren  
 
 
Gelijkwaardige communcatie

In maart 2008 heb ik bij Authenta een cursus Geweldloze Communicatie gevolgd. Ik noem deze vorm van communicatie liever gelijkwaardige communicatie. Het woord gelijkwaardig omschrijft voor mij op een duidelijke manier een elementair aspect van deze vorm van communiceren. Een aanrader, die vijfdaagse basiscursus van Authenta. Door deze cursus is gelijkwaardige communicatie bij mij gaan leven.

Het model van geweldloze communicatie is opgezet door Marshall Rosenberg (zie ook mijn favoriete video's). Authenta heeft het model van geweldloze communicatie samengevat op vijf kaartjes op visitekaart-formaat. Deze kaartjes zijn via hun site te bestellen.
In hoofdlijnen kent het model vier stappen:
1. ik doe een waarneming;
2. de waarneming zorgt voor gevoel(ens) bij mij;
3. ik word mij bewust van één of meerdere (on)vervulde behoeften van mij;
4. ik doe een verzoek met als doel mijn onvervulde behoeften te vervullen.

Bij stap 2 en 3 benoem je je gevoel en behoefte. Op deze pagina vind je een opsomming van mogelijke gevoelens en behoeften. Ik heb mijn eigen smaak verwerkt in de opsommingen. Op internet staan ook Engelstalige lijsten van gevoelens  en behoeften. Tot slot vermeld ik enkele opmerkingen over stap 4, het uiten van verzoeken.

Voorheen was ik geneigd te zeggen, dat ik een gevoel ervaarde vanwege het gedrag van de ander. Bij gelijkwaardige communicatie staat centraal, dat IK verantwoordelijk ben voor mijn gevoelens. De bron van mijn gevoelens ligt bij mijn (on)vervulde behoeften. Of toch niet...? Zie de volgende alinea.

Inmiddels heb ik het model van Marshall Rosenberg uitgebreid met de ideeën van met name Eckhart Tolle. De aanvulling van Eckhart Tolle zit vooral in zijn uitspraak, dat een emotie (gevoel) een respons van het lichaam is op een gedachte of een overtuiging. Zie bijvoorbeeld het citaat uit het boek 'Een nieuwe aarde' op bladzijde 80. Iets soortgelijks noemt Paul Watzlawick in zijn boek 'Het kan anders' in hoofdstuk 8. Ook Bruce Lipton  maakte me attent op de kracht van overtuigingen.
In het gewijzigde model blijft mijn verantwoordlijkheid overeind, alleen ligt de de bron van mijn gevoelens nu veelal bij mijn gedachten en overtuigingen. Deze twee zijn waarschijnlijk de bron van veel (on)vervulde behoeften en dus ook de bron van veel gevoelens. In het dagelijkse leven merk ik nu ook de invloed van mijn gedachten en overtuigingen op mijn behoeften en gevoelens.

Lijst met gevoelens
 
Voordat ik de basiscursus had gevolgd, omschreef ik mijn gevoel als: goed, fijn, prettig, ok, etc. Nu realiseer ik me dat dergelijke woorden nogal globaal zijn. Alsof ik met mijn arm veel toetsen op een piano tegelijk aansla. Ik wil me nu trainen gericht bepaalde toetsen aan te slaan. Dat goede gevoel, is dat blij, levendig, voldaan of ...? Ik merk dat mijn gevoel vaak een combinatie van toetsaanslagen is.

Onze taal kent vele woorden voor de beschrijving van ons gevoel. Er zijn echter ook woorden die een gevoel lijken te beschrijven, maar vooral beschrijven hoe wij een gebeurtenis beoordelen. Enkele voorbeelden zijn: gebruikt, hoopvol, zorgeloos en niet gezien. Rosenberg noemt deze woorden quasi gevoelens.

Ik vind het onderscheid tussen gevoelens en quasi gevoelens lastig. Voor mij heeft een duidelijk gevoelswoord vooral betrekking op een specifieke sensatie in mijn lijf. Verder heeft een duidelijk gevoelswoord betrekking op mezelf, zonder te verwijzen naar een oorzaak buiten mezelf. Daarom vind ik gespannen een duidelijker gevoelswoord dan geamuseerd. Los hiervan heb ik ook een voorkeur voor positief geformuleerde gevoelswoorden. Dus liever nerveus dan ongelukkig.
 
Mijn voorkeur voor bepaalde gevoelswoorden heb ik in de onderstaande lijst als volgt aangegeven. Let wel, dit oordeel is niet definitief.
Hoofdletter Ik vind dat dit woord duidelijk een gevoel verwoordt.
kleine letter Ik vind dat dit woord niet duidelijk een gevoel verwoordt.
doorgestreept Ik vind dit gevoelswoord te veel lijken op een quasi gevoel.
Onderstreept Ik heb dit gevoelswoord toegevoegd aan de lijst van Authenta.

ademloos Angstig Bang Bedroefd Bedrukt
Behaaglijk Beverig bevreesd bevredigd bezield
Blij Boos Bruisend Chagrijnig Dankbaar
Dolblij Doodsbang Eenzaam Energiek erkentelijk
Extatisch futloos geamuseerd geagiteerd gefrustreerd
geïntrigeerd geïrriteerd gekwetst Gelukkig Gelukzalig
geprikkeld geraakt Geschokt geschrokken Gespannen
gevoelig Glorieus Jolig Kalm Koel
Koud Kwaad Levendig machteloos melancholiek
Miserabel Moe moedeloos Nieuwsgierig Nerveus
onbehaaglijk ongeduldig ongelukkig ongemakkelijk onrustig
Onstuimig Onthutst Ontroerd ontspannen Ontsteld
Ontzet onzeker Opgelucht Overstuur Overweldigd
Paniekerig Perplex Rustig Slaperig Smartelijk
Somber Sprankelend Stil Teder Tevreden
Treurig Triest trots Uitgelaten Uitgeput
Verbaasd Verbijsterd Verbluft Verdrietig Verrukt
Vurig Vervuld Verward Verwonderd Voldaan
Vredig 1) Vreugdevol 1) Warm Wanhopig Weemoedig
Zelfvoldaan Zacht Zachtmoedig Zalig Zenuwachtig

1) Eckhart Tolle noemt vrede en vreugde toestanden van zijn. Zie verder de citaten uit De kracht van het NU, met name op pagina 36.

Soms sla ik het benoemen van mijn gevoel over. Ik zeg dan direct, welke behoefte ik wil vervullen. Het risico hierbij is, dat ik de ander overval met mijn verzoek. Door eerst te benoemen wat er in mij omgaat, vertel ik de ander waarom ik met mijn verzoek op de proppen kom.

Lijst met behoeften
 
De ene behoefte kan een strategie zijn om een andere behoefte te vervullen. Voorbeeld: aanraking als strategie om je behoefte tot verbinding te vervullen. Uiteindelijk heb ik er voor gekozen geen onderverdeling in behoeften te maken, want ik kwam niet tot een bevredigende onderverdeling.
 
Ik heb bepaalde behoeften toegevoegd aan de lijst van Authenta. Meestal betreft het behoeften die een strategie zijn om andere behoeften te vervullen. Ik breng deze "subbehoeften" graag expliciet onder de aandacht. Zeker zoiets als oogcontact vind ik een onderbelichte strategie voor de vervulling van de behoefte aan verbinding.

Na het lezen van het boek "Logica van het gevoel" van Arnold Cornelis heb ik de behoeften rechtvaardigheid en zelfsturing toegevoegd (zie ook het perspectief van de stabiliteitslagen). Aan deze behoeften koppelt Cornelis respectievelijk de gevoelens boos en verdrietig. Samen met het koppel veiligheid - angstig onderscheidt hij dus drie basisbehoeften en -gevoelens.

Hoofdletter Ik vind dat dit woord duidelijk een behoefte verwoordt.
Onderstreept Ik heb deze omschrijving van een behoefte toegevoegd aan de lijst van Authenta.

Aanraking Acceptatie Authenticiteit Autonomie Bescherming
Beschouwing Beschutting Betekenis Bewegen Bijdragen
Creativiteit Delen Dromen Eenheid Erkenning
Geruststelling Geur Harmonie Heelheid Helderheid
Humor Inspiratie Integriteit Kleur Koelte
Leren/groeien Licht Lucht Mededogen Muziek
Nabijheid Ondersteuning Oogcontact Ordening Plezier
Rechtvaardigheid Respect Ruimte Rust Schoonheid
Sexualiteit Smaak Spelen Stevigheid Tederheid
Veiligheid Verbinding Vertrouwen Vervulling Vieren van verlies (rouwen)
Vieren van het leven Voedsel Vrede (innerlijk) Warmte Water
Zekerheid Zelfexpressie Zelfsturing Zorg  
 

 
Een verzoek uiten
 
Een verzoek volgens het model van geweldloze communicatie omvat diverse onderdelen, zoals je gevoelens en behoeften benoemen. Meestal beperk ik mij tot wat ik van de ander verlang. Als mijn relatie met de ander goed is, merk ik dat een uitgekleed verzoek afdoende is.

Enkele punten houd ik in mijn achterhoofd bij het uiten van een verzoek:
- Als ik niet vraag wat ik wil, krijg ik wat over blijft en dat is vaak niet wat ik wil.
- Een verzoek verschilt van een eis. Bij een verzoek is het antwoord nee ook mogelijk. Bij een nee vertel/hoor ik graag, welke behoeften op dat moment niet samen gaan.
- Een verzoek uiten is lastig bij instituten die maatschappelijke verandering tot stand willen brengen. Voorbeeld: heeft de crimineel het gevraagde gedrag slechts tijdelijk aangeleerd, of heeft hij zijn leven echt gebeterd? Een boek van Paul Watzlawick (zie samenvatting, hoofdstuk 6) heeft mij attent gemaakt op dergelijke paradoxale verzoeken.